Çiğ Süt Nedir?

Çiğ Sütün Faydaları Nelerdir?

          Çiğ süt; inek, koyun, keçi gibi çiftlik hayvanlarının meme bezlerinden salgılanan, 40 ºC’nin üzerinde ısıtılmamış veya eşdeğer etkiye sahip herhangi bir endüstriyel işlem görmemiş süt olarak tanımlanmaktadır.
          Sütün ortalama %87.3’ü su, %5’i karbonhidrat, %3.5’i yağ, %3.4’ü protein, %0.7’si de mineraldir. Bileşim öğelerinin miktarı hayvanın cinsine, mevsimlere ve beslenme şekline göre değişiklik gösterir. Sütün yağının yaklaşık 2/3’ü doymuş, 1/3’ü doymamış yağ asitlerinden oluşmuştur.

          Süt vücut için gerekli olan kalsiyum ve riboflavinin en iyi kaynağıdır. Kemik ve diş sağlığı için gerekli olan kalsiyum, süt ve süt grubu besinler tüketilmeden sağlanamaz. Bu gruptaki besinler aynı zamanda protein, fosfor, potasyum, A ve D vitaminlerinin temel kaynağıdırlar. 
          100 gr sütte 3.4 gr protein bulunur. Süt proteininin kalitesi yüksektir ve yaklaşık %90’ı kullanılır. Proteini oluşturan aminoasitlerin bileşimi açısından bakıldığında süt proteinlerinde büyük kısmı ‘‘elzem aminoasit’’ olan yaklaşık 23 adet aminoasit yer almaktadır. Bu nedenle süt, biyolojik değeri bakımından yumurta proteinlerinden sonra gelen en değerli protein özelliğine sahiptir. Proteinler; hücre ve dokuların oluşmasını, büyüme ve gelişmeyi sağlar. Vücut kaslarının ve organlarının gelişimini sağlar, vücut dokularının yenilenmesinde rol oynar, çocukların beyin gelişiminde çok önemli görevlerde yer alır.

          Çiğ süt patojenleri öldürür ve bağışıklık sistemini güçlendirir, birçok bileşen içerir. Bunlar, lakto-peroksidaz, lakto-ferrin kan antimikrobik bileşenler (lökositler, B-makrofajlar, nötrofiller, T-lenfositler, immünoglobulinler ve antikorları), özel karbonhidratlar (polisakaritler ve oligosakaritler), özel yağ (orta zincirli yağ asitleri içerir fosfolipidler ve spingolipids), enzimler, lizozim, hormonlar, büyüme faktörleri, müsinler, fibronektin, glycomacropeptide, faydalı bakteriler, bifidus faktörü ve B12-bağlayıcı protein tamamlar. Bu bileşenler, marketlerde satılan sütlerde çoğunlukla pastörizasyon ve ultrapasteurization ısı ile etkisiz hale getirilir. Bu sıvı gerçekten süt değil. Bu patojenler ve bakterileri uzaklaştırmak ve raf ömrünü uzatmak için ısıtılmış bir kimyasal olarak değiştirilmiş bir maddedir. Elde edilen süt düşük enzim aktivitesi değişmiş vitamin ve mineralleri yok olmuş, doğal olarak oluşan yararlı bakteriler tahrip edilmiş ve sindirimi zor bir sıvı olmuştur. Çiğ süt tüketiminde dikkat edilmesi gereken konu, inekler hijyenik koşullarda sağılmalı ve süt hemen soğutulmalı. Soğutulan süt tüketiciye ulaşana kadar soğuk zincir korunmalıdır.

          Çiğ süt tüketmenin birçok sağlık faydaları vardır. İlk çalışmalar çiğ süt tüketen çocukların hastalığa karşı daha büyük bir direnç, daha iyi büyüme ve daha güçlü dişleri olduğunu gösterdi. Çiğ süt, aslında yardımcı alerjik reaksiyonlara karşı koruma ve bağışıklık sistemini güçlendirir. Çiğ süt tüketen çocuklarda astım ve alerji belirtilerinin görülmediği yapılan çalışmalarda görülmüştür. Erişkinlerde ise osteoporoz, artrit, sindirim bozuklukları, yorgunluk, kilo kaybı ve kanser için çiğ sütün yararlı etkileri için birçok referanslar vardır.

          Doğumdan itibaren aldığımız ilk besin olan süt, başta gelişme çağındaki çocuklar, hamileler, emzirenler ve yaşlılar olmak üzere 7’den 70’e herkesin vücudu için gerekli olan bütün besinleri dengeli olarak içinde bulunduran, vazgeçilmez bir besin kaynağıdır. Besleyici değeri çok yüksek bir besin olan süt, tüm yaş grupları için gerekli olan kalsiyum ihtiyacının karşılanmasında da kullanılacak en iyi kaynak olarak ifade ediliyor. Bu nedenle uzmanlar sütün sayısız faydalarından yararlanmak için her gün 2 bardak, bir başka deyişle 400 ml süt içilmesini öneriyorlar. Yine uzmanlara göre çocukların, adölesan dönemindeki gençlerin, hamilelerin, emziren ve menopoz sonrası kadınların da 600-800 ml süt içmesini tavsiye ediyorlar.

          Beslenme ve Diyet Uzmanı Olcay Barış, sütün sağlığımız ve güzelliğimiz üzerindeki 8 önemli faydasını anlattı.

1. Göbek yağlarını yakıyor

Kilo alan kişilerde yağlanma göbek ve bel bölgesinde oluşmaya başlıyor. Yapılan araştırmalara göre; orta dereceli kalori kısıtlaması yapılan, az yağlı bir diyetin uygulandığı kişiye özel beslenme programında, günde 2 bardak süt tüketmek yağ yakımı için yeterli oluyor. Uzmanlar tarafından yapılan çalışmalarda, sütün içindeki kalsiyumun vücuttaki yağlanmayı azaltarak kilo kontrolü sağlamaya yardımcı olduğu ortaya konmuş. Süt, içerdiği kaliteli protein ve lioneik asit gibi yağ molekülleri ile kilo kontrolüne yardımcı oluyor.

2. Güçlü kemikler için birebir

Mineral açısından son derece zengin olan süt aynı zamanda zengin bir kalsiyum kaynağı. 1 litre süt içinde bulunan kalsiyum; 10 kilo et, 5,2 ekmek, 12,6 kilo patates, 17 kilogram elma, 3,2 kilo marul ya da 2,4 kilogram havuçta bulunan kalsiyuma eş değer oluyor. Bu nedenle sağlıklı kemikler için süt içmemiz şart.

3. Cildin yıpranmasını ve yaşlanmasını önlüyor

Güzel ve sağlıklı bir cilt için yeterli ve dengeli beslenmek çok önemli. Sütün içinde bulunan proteinler, antioksidan özellikteki A vitamini ve çinko ile cilt sağlığı korunmuş oluyor. Süt, cilt üzerinde nemlendirici etki yaparak cildin yıpranmasını ve yaşlanmasını engelliyor. Aynı zamanda sütün içindeki sıvı cildin nem dengesini koruyor. Bu yüzden yetişkin kişilerin, çocukların, adölesan dönemi gençlerin, hamile ve emziren kadınlar ile menopoz sonrası dönemde kadınların her gün 2 bardak süt tüketmeleri önemli.

4. Beyne ihtiyacı olan enerjiyi sağlıyor

Yediğimiz besinlerin insanın hafıza, zeka ve konsantrasyon gücü üzerinde çok önemli bir etkisi var. Örneğin vücut ağırlığımızın sadece yüzde 2 ila 3’ü oranında ağırlığı olan beyin, günlük kalorilerimizin ortalama yüzde 25 - 30’unu harcıyor. Süt beyin için de faydalı ve beynin ihtiyacı olan enerjiyi sağlıyor. İçerdiği yüksek protein ile vücut dokularının gelişmesine yardımcı olan süt odaklanma yeteneğini ve hafızayı güçlendiriyor.

5. Kalp damar sağlığı için çok önemli

Hipertansiyon tedavisinde sütün olumlu etkileri biliniyor. Hipertansiyon için kullanılan bazı ilaçların olası olumsuz etkilerini azaltmada sütün yararları olduğu saptanmış. Yağsız ya da yüzde 1 yağ içeren süt vücuda daha fazla kalsiyum sağlıyor. Kalsiyum da tansiyonu yüzde 3-10 arasında, daha da önemlisi kalp-damar hastalığı riskini yüzde 15 e kadar azaltabiliyor.

6. Kolesterol düşürüyor

Vücudumuzda kolesterol üretilmesinin yanı sıra, biz de hayvansal kaynaklı besinlerden vücudumuza kolesterol alıyoruz. Kan kolesterol seviyesi yüksek olan kişilerde kalp hastalıklarına yakalanma ve kalp krizi geçirme riski daha yüksek oluyor. Az yağlı olan sütteki hayvansal yağ azaldığı için doğrudan kolesterol düşürüyor. Dolayısıyla özellikle süt ve grubunu az yağlı olanlardan tercih etmek, hem daha fazla kalsiyum alımını sağlıyor, hem de günlük doymuş yağ ve kolesterol alımını azaltıyor.

7. Kronik bronşit ve bağırsak kanserini önlenmesine yardımcı oluyor

20 yıl boyunca 2000 kişi üzerinde yapılan bir incelemede; günde 2-3 bardak süt içen kişilerde bağırsak sorunlarına, hatta bağırsak kanserine pek rastlamadığı gözlenmiş. Ayrıca Johns Hopkins Üniversitesi'nde gerçekleştirilen başka bir araştırmada ise süt içen kişilerde kronik bronşite pek rastlanmadığı ortaya konmuş. Uzmanlar sütün; sigara, alkol ve bol miktarda kahve gibi bağımlılık yapan maddeleri tüketen kişileri bile koruduğuna dikkat çekiyor.

8. Osteoporozdan koruyor

Osteoporoz, en sık görülen kemik hastalığı olarak belirtiliyor. 50 yaş sonrasında, 2 kadından 1’i ve 4 erkekten 1’inde osteoporoza bağlı kırıklar görülüyor. Yaşla beraber kemik yoğunluğunda azalmanın önüne geçebilmenin en iyi yolu ise kalsiyum ve D vitamini almak. Günde 2-3 porsiyon (2-3 su bardağı) süt tüketimi kalsiyum alımı için öneriliyor.